ЗОХИОМЖ ДУТМАГШЛЫН ХАМ ШИНЖ БА «ӨВГӨН» СҮХИЙН ЯРИА

Уран зохиол судлаач, шүүмжлэгч Г.БАТСУУРЬ

Энэ онд яруу найрагч Булгадар М.Уянсүхийн туульсын зохиолын төрлөөр бичсэн “Айшхи” гэх нэгэн ном хэвлэгджээ. Эхэнд нь М.Уянсүхийн яруу найргийн тухай ярих гээгүй харин түүний үргэлжилсэн үгийн төрлөөр туурвисан бүтээлүүдийн талаар ярих гэж буйгаа дурдсу.

            “Мөнхийн үсэг” ХХК-ны Дархан салбарт хэвлэсэн “Айшхи” хэмээх номд “Айшхи”, “Араатан”, “Буга”, “Зуун жил шиг бүсгүй”, “Манжуурын толгод”, “Ганцаардлын нам гүм” зэрэг 50-аад тооны бүтээл нь оржээ. Эдгээр бүтээлүүдээ зохиолч (өгүүллэг, богино өгүүллэгүүд) хэмээн хаалтанд тодотгосон байна. Номын нэр болсон “Айшхи” өгүүллэг нь: «Аянч эртний харгуй шиг хөхөмдөг үүлсийн торгон сэжүүр зүүдний гүн шиг оргил тэргүүнд нь үзэх нүд шиг хийсэгнэсэн мөнхийн домог шиг хөх уулс умар зүг тасралтгүй, бас зогсолтгүй хөвөрнөм бөгөөд хөсөг нүүдэл шиг жигдэрсэн энэ хөх уулсыг МӨНХ ЦАСТ хэмээхийн учир гэвээс хүлэг баатрын дуулга хэлбэрт ян сүмбэр оргилд нь сэтгэлийн талст шиг тунгалаг тод цасан ширхэгүүд яг л болорын цул шиг нягтарч, тэндээсээ үүл будан шиг гүн хөхөмдөг туяарах нь хэн нэгний төсөөлөл мэт тийм гүн алсаас ч яг л дэргэд юм шиг гилтэгнэн гялбалзахын үлэмж шидийг гайхуулахын зэрэгцээ үлгэр домог шиг ямагт бадрангуй сэтгэгдлийг уйтгар гунигийн хамт сэтгэлийн гүн рүү шивших ажээ» (Уянсүх.М. “Айшхи. Дархан. 2014. хуудас 4) гэж эхэлж байна. Энэхүү болхи эхлэлд арвантаа давтагдах шиг гэх үгийг эс тооцовч Урианхайн их найрагч Хөөдөөгийн Эрдэнэбаатарын “Урианхайн хөх уулс” шүлгийн үргэлжилсэн үгийн хуулбар мэт санагдахыг нь үл өгүүлж үл тэвчмой. Яруу найрагч Х.Эрдэнэбаатарын “Урианхайн хөх уулс” шүлэгт:           ...Айдас гэрэлтэх үдшийн цагаар ширтэхэд

                        Аяа мянган одны гэрэл адил тунгалаг сүмбэр

                        Уйдашгүйн эрхээр өнө удаан ноёлог сүндэрлэж

                        Умрын уулс мөргөлчин адил араас нь хошуурна... (Эрдэнэбаатар.Х. Зүүнгарын эзэнт шүлэгс. УБ. 2010. хуудас 95) гэх мэтээр зурсан байдгаас дүрслэлийн адилсал эрхгүй анзаарагдана.

“Айшхи” хэмээх нэрийг «Айсихь: айсихь эм ардын домогт нэгэн зүйл шидтэн; эм хүний дүрстэй сайн муу ямар ч үйлийг санааны зоргоор хийж сүйтгэж чадна гэж өгүүлдэг» (Цэвэл.Я. Монгол хэлний товч тайлбар толь. УБ. 1966. хуудас 27) гэжээ. Уг бүтээл нь би баатрын өгүүлэмжээр өрнөх агаад энэ нь уран зохиол түүний дотор хүүрнэл зохиолд түгээмэл хэрэглэгддэг арга агаад өгүүлэгч (нарратор) –ийг зохиолын нэгэн дүр хэмээн үзэх нь бий. “Айшхи” өгүүллэгт Цээнэ гэдэг нэгэн бүсгүй эцэг эхээсээ цаг бусаар хагацаад ихэд ганцаардан шаналж явснаа хэнээс ч юм хүүхэд олж биегүй хүүхэд төрүүлсэн тухай өгүүлэх агаад зохиолч их л ер бишийн үйл явдал мэтээр үзүүлэхийг хичээжээ. Өгүүлэгч өөрөө уг явдлын гэрч болсон хийгээд нэгэн удаа биегүй хүүхдийг нь буюу хүүхдийнх нь өлгийг харснаа, өгүүлэгчийн ээж л ганцаараа Айшхийн хүүхдийг эх барьж авсан, орж гарч байсан гэх мэтээр өгүүлсэн байна. Магадгүй уг үйл явдал, зохиолчийн сэдэл санаа нь сонирхолтой байж болох юм. Уулынхны өвөрмөц нууцлаг, цөлх амьдарлыг үзүүлэх гэсэн нь манай уран зохиолд шинэлэг зүйл байхыг ч үгүйсгэхгүй. Харамсалтай нь яруу найрагчийн үргэлжилсэн үгийн төрлөөр туурвих туршлага дутсан уу, уран зохиолын онолын мэдлэг дутсан уу, эсвэл угаасаа яруу найрагч л байхаар заяагдсан хүн учраас тэгсэн үү бүү мэд, ямар ч атугай уг бүтээл нуршуу уйтгартай хүүрнэлээр дүүрэн аж. Зохиолын эхнээс л шүүдэрцэцэгчлэх маягаар тайлбарлан хөвөрсөн учир битүүлэг өгүүлэмж, Айшхи хэмээх нэгэн хүний тухай нэгдүгээр биеэс там тум өгүүлсэн хүүрнэл тасралтгүй манаран үргэлжилсээр даруй 30 хуудас өнгөрөх ч мөнөөхөн учир битүүлэг дүр, дүрслэлээрээ л өндөрлөх нь гунигтай.

“Айшхи” хэмээх тийм ч багагүй, хэмжээгээр нь бараг бэсрэг тууж гээд тодорхойлчихож болохоор уг бүтээлд зангилаа алга. Энэ нь уг бүтээлийн үндсэн дутагдал. Зангилаагүй болохоор туйл, тайлал байх боломжгүй. Ер нь зохиолын явдал гэдэг онолын ойлголт нь утга агуулгыг сонирхолтойгоор нээхэд гол үүрэгтэй. Зангилаа гэдэг нь зохиолын үйл явдал өрнөх шалтгаан болсон хэсгийг дүрсэлснийг хэлдэг. “Айшхи”-д тийм хэсэг байхгүй. Зохиолын эхэнд: “...Уулынхныг цочоосон тийм нэг явдал болоогүйсэн бол Айшхи хүмүүсийн анхааралд тэгтлээ өртөхгүй, үлгэр домгийн бүдэг сэжүүр шиг явган ярианы үзүүрт бүртэлзсээр он жилүүдийн ойлгомжгүй нууцлаг чанад уруу үүрийн зүүд шиг хийсэгнэн одох байсан ч байж магадгүй...” (Уянсүх.М. “Айшхи. Дархан. 2014. хуудас 6) гэсэн нь уншигчийн сонирхлыг татаж зангилаа мэт санагдах ч дараагийн өгүүлбэрт тайлал нь орж ирнэ. Тэр нь Айшхи хүүхэд төрүүлсэн, тэгээд төрүүлсэн хүүхдээ өөрөө хараагүй, учир нь түүнээс төрсөн хүүхэд биегүй байсан юм гэсэн мэдээлэл. Ийнхүү нууцлаг байх тусмаа уншигчийн сонирхлыг татаж байдаг учиртай голлох мэдээллийг зохиолч шууд хүүрнэн тайлбарлах байдлаар бэлэн өгчихөөр зохиол ихээхэн залхуутай болж хувирна. Тэрхүү биегүй хүүхдийн тухай мэдээллийг зохиолын эхэнд шууд өгөх нь маш буруу. Ерөөсөө зохиолоо өөрөө үгүй хийчихэж байгаа юм. Гэвч ийм л байна.

Уг ойлголттой холбоотой нэгэн зүйл нь бессюжетный элемент буюу явдлын бус нэгж. Тэдгээрийн нэг нь уянгын гажилт билээ. Шүлэг бол тэр чигээрээ уянгын гажилт байдаг ба өөрөөр хэлбэл үргэлжилсэн үгийн зохиолд шүлэг шигтгэсэн байгаа нь тухайн зохиолч уянгын гажилт хийж байгаа хэрэг. Гэтэл зохиол тэр чигээрээ уянгын гажилт маягаар бичигдвэл бас л гажуудал болно. Холбогдох нэгэн жишээ татваас яруу найрагч Л.Өлзийтөгсийн “Үзэхийн хязгаар” эсээний ном нь магадгүй өнөөдрийг хүртэл монголд хэвлэгдсэн эсээлэг бүтээлүүдээс С.Эрдэнийн “Халхын заяат харгуй минь” эсээ туужийг эс тооцвол хамгийн шилдэг нь байх. Учир нь “Үзэхийн хязгаар” бол үргэлжилсэн үгийн бүтээл биш өгүүлсэн яруу найраг юм. Нэг үгээр хэлбэл "Үзэхийн хязгаар” бол тэр чигтээ уянгын гажилт. Харин Л.Өлзийтөгсийн уран сайхны өгүүллэгүүдийг нь дээрх мэт үнэлж зүрхлэшгүй нь. Дүгнэж үзвэл яруу найрагч нэгдүгээр биеэс өгүүлж буй мэтээр зохиомжлохдоо гаршдаг бололтой. Харин хоёрдугаар биеэс буюу үргэлжилсэн үгийн төрлөөр туурвихад нэлээд хүндрэл учирдаг шиг байна. Үүнийг зөв ухаарах нь цагийн эрхээр үс нь сортож буй 90-ээд оныхонд чухал болов уу. Товчоор хэлбэл яруу найрагч М.Уянсүхийн “Айшхи” гэх бүтээл нь агуулгын хувьд өгүүллэг боловч хэлбэрийн хувьд шүлэг. Гэхдээ маш муу шүлэг.                             

“Айшхи” хэмээх зохиолын бас нэгэн үндсэн алдаа нь зохиомжийн дутмагшлын хам шинж. Зохиолын зохиомж хэмээх онолын ойлголт буй бөгөөд зохиомж нь повествование, (хүүрнэл) характеристика, (тодорхойлол) портрет, (хөрөг дүр) пейзаж, (байгалийн зураглал) письмо, (захидал) монолог, (ганцаарчилсан яриа) диалог, (харилцан яриа) внутренний монолог, (сэтгэлийн өчиг) авторская ремарка, (зохиолчийн тэмдэглэл) гэх мэтийн нэлээд олон нэгжүүдтэй. Зураач хүн зураг зурахдаа тухайн зургийнхаа аль аль дүрслэлүүдийг нь алслалтын аргаар хийх, аль аль дүрслэлүүдийг нь тод томруунаар дүрслэх вэ гэдгээ нарийн бодож бичлэгээ сонгодогтой адил зохиолч ч тухайн бичиж буй зүйлийнхээ чухам ямар дүрслэлүүдийг нь ямар аргаар дүрсэлвэл тухайн агуулгаа уран тод илтгэх вэ гэдгийг мөн бодож сонгох учиртай. Тухайлбал манай соц үеийн сор бүтээл “Тунгалаг Тамир” романы Төмөрийн дүрийн дотоод мөн чанар гүндүүгүй төрхийг зохиолч нэгэн харилцан яриагаар гайхалтай уран нээснийг сануулваас хайртай бүсгүй Дулмаа нь үр хүүхдээ алдаад, өөр хүний эхнэр болсон тухайгаа зүрхшин хэлэхэд Төмөр өөдөөс нь: - Эмээлтэй юу? хэмээн хэнэггүйхэн асуудаг хэсэг юм. Төмөр Дулмаад уурлах уцаарлах тухай асуудал байхгүй, түүнийг уучлан өршөөсөн, түүгээр ч зогсохгүй одоо аваад явна, надад морь байгаа харин чамд эмээл бий юу хэмээн шууд асууж байгаагаар дүрсэлсэн нь Төмөр бол их гүндүүгүй эр, Төмөр бол их шулуухан зантай эр хүн, Төмөр бол их хэнэггүй эр хүн, Төмөр бол их уужуухан эр хүн гэх мэтээр нуршсантай зүйрлэхийн аргагүй уран дүрслэл бөгөөд ер нь тухайн зохиолд орж дүрслэгдэж байгаа бүхий л дүр дүрслэлүүд зохиолын эцсийн агуулгыг гаргахад өөр өөрийн үүргийг хүлээсэн нэгэн цул болж байж л сая бүтээл, бүтээл шиг болдог. Илүү нуршмал дүрслэл, утга учиргүй давтсан хүүрнэлүүд нь зохиолыг сонирхолгүй, уйтгартай болгох ба эцэстээ зохиолын утга агуулгад муугаар нөлөөлж тухайн зохиолыг хэнд ч хэрэггүй хог новш болгоно. Үүнийг өгүүлэн буй зохиолын жишээгээр хэлвээс “...Гайхамшигт эмэгтэйг бүгд л Айшхи гэцгээнэ, Тэглээ гээд Айшхи чөтгөр шулам болсонгүй,  Айшхи бол хэн ч харсан нүдэнд дулаахан, сайхан эмэгтэй, Айшхигээс болж уулын гөрөөч сайхан эр хүсэл нь дөнгөж задарсан залуу халуухан насандаа өндөр цохион дээрээс амиа егүүтгэсэн тухай бүдэг яриа эндхийн салхинаа үлгэр домог шиг тэнүүчлэн явдагсан, Гээд энэ яриа Айшхийг огтхон ч өөрчилсөнгүй, Айшхийн хоёр нүд зүү шиг хурц, тэгсэн мөртөө хов хоосон юм шиг санагдсан, Миний зүүдэнд Айшхи урьд өмнөхөөсөө ч илүү залуу гоё байсан, Айшхи хүн л байсан юм чинь түүний хойноос ядахдаа би өөрөө гашуудаж болох байсан, Айшхийн үзсэн зовлонд миний Хархираагийн уулс өчүүхэн ч хотойж мэдэгдээгүй билээ..,” гэх мэтээр зохиолын туршид нуршин хүүрнэсэн нь уг зохиолыг бүтээл биш болгож байгаа юм. Тодруулбал зохиолд зохиомжийн олон нэгжүүдээс зөвхөн хүүрнэлийг л ашигласнаар уран илэрхийллийн дутмагшилд орж нэгэн ер биш юмны тухай учир битүүлэг хүүрнэл болж хувирчээ. Үүний оронд гол дүрийг ер биш, учир битүүлэг болохыг нь ямар нэгэн дүрслэлээр, харилцан яриагаар, ганцаарчилсан яриагаар, хөрөг дүрээр, сэтгэлийн өчигөөр нээн зураглаж үзүүлсэн бол сонирхолтой зохиол болох боломж байжээ. Өөрөөр хэлбэл зохиолд уран санаа дутсангүй, харин зохиомж дутаж. Аливааг урнаар дүрслэх гэдэг нэг хэрэг, харин урнаар илэрхийлэх гэдэг нь өөр хэрэг. Шилэн цом зүүдлэн уянгалуулдаг шигээ усан шүлгийн өнгө аясаар баахан шиг, мэтээр холбоод өгүүллэг, тууж биччихнэ гэж санадаг яруу найрагчид, аливаа нэг юмны тухай өөрийн дотоод неврозоор сэтгэгдэл маягын богинохон, богинохон хүүрнэл сараачаад эсээ, өгүүллэг гэж нэрлээд хэвлүүлдэг сэтгүүлч, сайтын сэтгэгдэл бичигчид олширч байгаа нь манай уран зохиолд зохиомж дутмагшлын «өвчин» дэлгэрэхэд хүргэж байна. Энэ «өвчин»-ий хам шинж энэ зохиолоос нэвт харагдаж буйг дурдвал зохино.       

 Зохиолч хүнд ямар нэгэн уран санаа төрөх нь түгээмэл зүй тогтол. Харин тэрхүү уран санааг хэрхэн «чулуу» болгох вэ гэдэг дээр л тухайн уран бүтээлчийн чадвар чухал. Яруу найрагч М.Уянсүх гэдэг хүнд ууланд суугч ер бишийн нэгэн бүсгүйн тухай зүүд зүүрмэг, үлгэр домог мэт нэгэн уран санаа төрж, тэр санаагаа юм бичдэг хүн л болсон хойно нэг юм болгохоор зорьж. Гэвч зохиомжоо хийж чадаагүйгээс өөрөөр хэлбэл зохиомжийн олон нэгжүүдээс ганцхан повествованийг л хэрэглээд бусдыг нь орхигдуулснаар Айшхийн тухай уран санаа сэдэл нь унтарсан байна. Нэгдүгээр биеэс ийнхүү хүүрнэн өгүүлэх нь яруу найрагчийн зовлон ч байж болох. Сэтгүүл зүйн бүтээлийг ч гэсэн яруу найрагч хүн бичсэн бол нэгдүгээр биеэс, өөрийн мэдрэмжээр өгүүлэх хандлага тод анзаарагддаг нь үүний бас нэг баталгаа.

Учир нь яруу найраг гэдэг бол нэгдүгээр биеийн өгүүлэмж голлосон урлаг. Ер нь Ш.Гаадамба гуайн дурдсан хүн хүнээ шинжин танихтай холбон уран зохиолын төрлүүдийг хуваадаг нь ихээхэн үнэний хувьтай. Тодруулбал хүн хүнээ таних гурван арга байдаг бөгөөд эхнийх нь хүн өөрийнхөө тухай ярьсанаас нь хүнийг таньдаг. Энэ нь би бол тийм хүн хэмээн өгүүлэх нэгдүгээр биеийн өгүүлэмж агаад энэ нь яруу найраг буюу уянгын зохиолын үндэс суурь болсон бол хүний тухай хэн нэгэн хүн ярьсанаас бусад хүмүүс тухайн хүнийг таньдаг байна. Өөрөөр хэлбэл тэр бол тийм хүн хэмээн нэг хүн ярихад бусад сонсогчид болон уншигчид тухайн хүнийг таньдаг бөгөөд энэ нь хоёрдугаар биеэс хүүрнэх өгүүлэмж бөгөөд хүүрнэл зохиол буюу туульсын зохиолын төрөл зүйлийн үндэс суурь. Сүүлчийнх нь хүний тухай хэн ч яриагүй байхад тухайн хүний амьдрал замналыг нь хараад түүнийг таньдаг арга ба тэр нь жүжгийн зохиолын үндэс суурь. Тэгэхээр яруу найрагч ихэвчлэн нэгдүгээр биеэс өгүүлж нэг үгээр хэлбэл өөрт тохиолдоогүй зүйлийг ч өөрт тохиолдсон мэтээр зохиомжилдог нь зүй тогтол. Харин туульсын төрлийн зохиолч өөрт тохиолдсон зүйлийг ч бусдад тохиолдсон мэтээр дүрслэх хэрэгтэй болдог. Энэ л ялгааг зөв ухаарч туурвихгүй бол тухайн бүтээл нь учир дутагдалтай болох магадлалтай. “Айшхи” өгүүллэгт ийм л алдаа байна.    

“Айшхи”-ийг харж суухад манай анхны ардын уран зохиолч, төрийн гурван удаагийн шагналт, академич Цэндийн Дамдинсүрэнгийн “Өвгөн Жамбалын яриа” хэмээх тэмдэглэл санаанд бууна. Академич Ц.Дамдинсүрэн Жамбал хэмээх 1882 онд төрсөн өвгөнөөс эрт үеийнх нь амьдрал намтар, хүрээ хотын хийгээд Богд хаантай холбогдох сонин баримтуудыг яриулан тэмдэглэж авсан байдаг. Ер нь ардын аман зохиолд Хууч яриаг нэгэн тусгай төрөл болгон үзэх хандлага ч бий. Нэг үгээр хэлбэл М.Уянсүхийн “Айшхи” бол уран зохиол гэхээсээ илүү хууч яриа шинж нь давамгайлсан бүтээл агаад “Өвгөн” Сүхийн яриа хэмээн нэрлэлтэй. Учир нь М.Уянсүх найрагч уг бүтээлийг хэвлүүлснээрээ өвгөн Жамбалын түвшинд өөрөө оччихож байгаа юм. Тэгээд ч эдүгээ эрийн цээнд хүрсэн 90-ээд оныхонтой урам энэ тэр ярьж нялцаганах шаардлага үгүй. 90-ээд оныхонд “Бич бас дахин бич чадахгүй бол боль, чаддаг юмаа бич” гэж хэлэх цаг нь нэгэнт болсон.

Хөндлөн гулд туучсан, сүржин эхлэл тодотголтой, даржин хүүрнэлүүдийн нэг нь “Уулын түүх”. “Уулын түүх” өгүүллэгт Галт гэх нэгэн эрийн тухай өгүүлэх аж. Хэн нэгэн сайхан хүүхэн хэн нэгэн бүтэлгүй хүнд ухаангүй дурлаад хэн нэгэн төрсөн нь Галт. Галтыг багад нь аав нь орхин одож, ээж нь нас барж. Тэр үе тэнгийн Үзмээ охинд дурлаад түүнийгээ харамлан ангийнхаа хүүхдийг хутгалаад шоронд явж гурван ч удаа оргожээ. Үзмээтэй эргэн уулзаж жирэмсэн болгоод одсон бөгөөд яагаад ч юм Үзмээ хүүхэдтэйгээ хоёул цуваад үхэж, Галт шоронгоос нэг ирэхдээ говийн бололтой бас нэг хүүхэн дагуулж ирээд бас л жирэмсэн болгоод одно. Эцэст нь ирэхдээ нутгийн Данигай гөрөөчийн охинтой сүжирч бас л оргуулж. Тэгснээ яагаад ч юм бас учир битүүлгээр өнөөх хүүхэн нь эргээд ирж. Эцэст нь Галт нэгэн гэр бүлийг голомтоор нь хүйс тэмтэрсэн тухай мэдээлэл өгөх бөгөөд Данигай гөрөөчийн дүү мөшгөсөөр яваад Галтыг намнасан, сүнс нь тэднийхний гэрийг буурийг тойрон үзэгдэх болсон гэх мэтээр давхцуулан хүүрнэнэ. Чамгүй урт, чамгүй дедектив уг үйл явдлуудыг М.Уянсүх мөн л “Айшхи” шигээ нэгдүгээр биеэс шууд хүүрнэсэн нь мөнөөхөн гоё нэртэй хүүхний зохиолуудын дүрүүд шиг амархан амархан жирэмсэлж, амархан амархан үхэх нь «урамтай». Шүүдэрцэцэг шиг, хоёр Сарантуяа шиг сэтгүүлчлэн мэдээлж, тайлбарлан хүүрнэдэг «өвчин» манай уран зохиолд нэлээд архагшиж байгаа бололтой. Найрагч М.Уянсүхийн бичвэрүүд нь тухайн юмыг бичиж явснаа учрыг нь ээдрүүлж, нэг л мэдэхэд алга болчихсон, нэг л мэдэхэд үхчихсэн, уулынхан угаасаа л тийм гэх мэтээр өгүүлдэг чухал онцлогтойгоороо өнөө хэдээс ялгарч байна.  

Зохиолуудад нь логикийн алдаа, найруулгын ээдрээ, хоосон чамирхал ч нэлээд байгааг нь нарийвчлан өгүүлэхээс залхууравч уран зохиолд зохиолын байгууламж, явдал, зохиомж, дүр.., гээд онолын нэлээд зүйлүүд байдаг, тэдгээрийг үл хайхран зөвхөн худал сүржигнэсэн битүүлэг явдалд дулдуйдна гэвэл өрөөсгөл гэдгийг хэлэх ёстой. Хар массынхан, женский романыхан бол тиймэрхүү юм бичээд олон түмнээ баясгаад бестселлер болоод явж байхад гэмгүй. Харин М.Уянсүх шиг олонд танигдсан бас ч үгүй яруу найрагч гэж хэлэгддэг хүн ийнхүү доошоо орон, юу юугүй хүрз бариад субботник хийгээд эхлэхээр монголын уран зохиолын түүх шимшрэхээс аргагүйд хүрнэ. Эцэст нь хэлэхэд “Айшхи” номонд орсон бүтээлүүд нь зүгээр л зохиолын уран санаа, сэдэл сэдэв төдий зүйлүүдийн эмхэтгэл байгаа нь уг бүтээлд боловсруулалт ихээхэн дутуу хийсэн болохыг нь нотлоод байна. Уг бүтээлээс хамгийн тод илэрч байгаа өө нь зохиомж дутмагшлын хам шинж.

Ер нь тэгээд “Одоо нас явж байгаа юм чинь үргэлжилсэн үг үрүү орноо” хэмээн хөөрцөглөх болсон навсгар дээлтэй, нэвсгэр үстэй  сүргийнхэн иймэрхүү маягаар аргалаад “Болор цом”-ийн тайзан дээр орилж, гомдоллож, тунирхаж, танилархаж тогтоосон карьераа үргэлжлүүлнэ гэвэл санасны гарз. Тэгснээс үлбэгэр нийтлэл бичмэр болдог сэтгүүлчийн сэтэр зүүчихээд зарим хүний бичсэн юмны нэг өгүүлбэрт орсон үгийг тоолоод, нэг өгүүлбэр нэг амьсгаагаар уншигдах ёстой атал энэ өгүүлбэрийг ба холбоосоор холбож хэтэрхий олон үг оруулсан байна мэтээр элийрээд сууж байвал өдөр хоног зугаатай өнгөрөх буйзаа.

ХХI зууны эхэн үеийн монголын уран зохиолд хоосон тайлбар, хуурай хүүрнэл ихээхэн хурдацтай тархаж зохиомжийн дутмагшилд орох болсон нь мэдээллийн эрин зуун, мэдээлэл дамжуулах хурдтай уялдаж буй хэмээн зөвтгөн тайлбарлах ч жинхэнэ уран зохиол гэдэг нь арай өөр зүйл гэдгийг эрхбиш тунгаан, хар массын намаг балчигт хагас нь ч гэсэн шигдчихгүй үлдвэл зүгээрсэн.          

2014-11-22